در نظام اسلامی،
- اگر مسلمانان نماز نخوانند،
- اگر روزه نگیرند،
- اگر خمس ندهند،
- اگر زکات نپردازند،
- اگر به حج نروند،
- اگر جهاد نکنند،
- اگر بی خیال امر به معروف و نهی از منکر شوند،
- و اگر تولی و تبری نداشته باشند،
به نظر شما چه اتفاقی برای مردم می افتد؟
هریک از این موارد هشتگانه به لحاظ فقهی حکمش معلوم است و آثار فردی و اجتماعی مترتب بر ترک آنها نیز تا حدودی مشخص است.
اما گزینههای 1، 4 ، 5 ، 6 و 7 از سه جهت نسبت به بقیه متفاوتتر هستند: 1- از نظر ماهیت عمل 2- از نظر تأکید و تصریح در قرآن و حدیث 3- از نظر نتیجه و اثر.
خداوند در سوره حج، بعد از تصریح بر مناسک حج، به چهار ویژگی اصلی جامعه اسلامی اشاره دارد: الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّکَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ (چنین برداشت میشود که تقرب به خدا، محرومیتزدایی از جامعه، ترویج ارزشها و جلوگیرى از زشتیها چهار وظیفۀ تفکیک ناپذیر محسوب میشوند) -41 سوره حج
و اما تر این که مورد پنجم و هفتم آنقدر مهم هستند که مولود کعبه علی علیه السلام نسبت به آنها توجه جدیتری مبذول داشته و در بارۀ ترک آنها قاطعانه خبر میدهد و حتی مجازات ناشی از ترک این دو واجب را به صورت مشخص بازگو میفرماید. کجا؟
آن جا که در آخرین وصیت خود به امام حسن مجتبی و امام حسین سلام اﷲ علیهما بعد از سفارش به تقوا و نظم، چند حکم واجب و امر مهم اجتماعی را وصیت فرموده است:
«ایجاد صلح و آشتی بین اقوام و خویشاوندان- رسیدگی به حقوق یتیمان- رعایت حق همسایگان- عمل به قرآن- اقامۀ نماز- برگزاری مراسم حج و حفظ رونق کعبه- جهاد با مال و جان و زبان- وحدت، دوستی و پرهیز از اختلاف- اهتمام به امر به معروف و نهی از منکر»
حالا اگر به اصل سند مراجعه کنید، ملاحظه می فرمایید که امیر کلام، به مورد 5 و 7 اشارۀ عجیبتری دارد و صراحتاً نتیجه ترک آنها را بیان می فرماید: 1- بی توجهی به حج 2- عدم امر به معروف و نهی از منکر.
برای حج می فرماید: اگر کعبه خلوت شود، مهلت نخواهید یافت!!
و برای امر به معروف و نهی از منکر میفرماید: اگر این فریضه را ترک کنید، اشرار و پلیدها بر شما مسلط میشوند و آنگاه شما هرچه دعا کنید و هرچه خدا را بخوانید، دعای شما مستجاب نخواهد شد...!!